تفاوت ترمز دیسکی با ترمز کاسه ای
آیا تفاوت ترمز دیسکی با ترمز کاسه ای را میدانید ؟ برای پاسخ به این پرسش باید در مورد ترمز خودرو بیشتر بدانید .بیشتر اتومبیل های امروزی روی چرخ های جلو و برخی روی هر چهار چرخ ترمز دیسکی دارند. شکل زیر قسمتی از سیستم ترمز را نشان می دهد که نقش اصلی را در متوقّف ساختن اتومبیل دارد.
ترمز دیسکی
معمول ترین نوع ترمز دیسکی در اتومبیل های امروزی کالیپر شناور تک پیستونی است.اجزای اصلی ترمز دیسکی از این قرارند: 1- لنت ترمز 2- کالیپر، که شامل یک پیستون است 3- روتور، که به توپی چرخ متصل است
بخش های ترمز دیسکی
ترمز دیسکی به ترمزهایی که در دوچرخه ها کار گذاشته شده اند، شباهت بسیاری دارد. ترمز های دوچرخه مجهز به یک کالیپر می باشند، که لنت های ترمز را روی چرخ فشار می دهد. در یک ترمز دیسکی، لنت های ترمز به جای چرخ ها ، روتور را تحت فشار قرار می دهند، و نیرو به جای اینکه از طریق کابل منتقل شود به صورت هیدرولیکی انتقال می یابد. اصطکاک به وجود آمده بین لنت ها و دیسک، سرعت دیسک را کاهش می دهد. هر اتومبیل در حال حرکت، میزان معینی انرژی جنبشی دارد، و ترمزها برای متوقف ساختن باید این انرژی را از اتومبیل بگیرند. ترمزها چگونه این کار را انجام می دهند؟ هر بار که اتومبیلتان را متوقف می سازید، ترمزها انرژی جنبشی را به گرمای حاصل از اصطکاک بین لنت ها و دیسک تبدیل می کنند. بیشتر ترمزهای دیسکی بادی هستند.
بادگیرهای ترمز دیسکی
ترمزهای بادی تعدادی پره بین دو طرف دیسک دارند که هوا را از میان دیسک عبور داده و آن را خنک می کند.
ترمزهای خود تنظیم
ترمزهای دیسکی از نوع کالیپر شناور تک پیستونی، خود محور و خود تنظیم هستند. کالیپر قادر است روی دیسک از سمتی به سمت دیگر بلغزد، بنابراین هر بار که ترمزها به کار گرفته شوند کالیپر به طرف مرکز دیسک حرکت می کند. همچنین به دلیل اینکه هبچ فنری برای دور نگه داشتن لنت ها از دیسک وجود ندارد، لنت ها همواره در تماس جزئی با دیسک باقی می مانند (بست لاستیکی پیستون و در واقع هر گونه لقی در روتور می تواند لنت ها را به فاصله ی اندکی از روتور نگه دارد). این مسئله بسیار مهم است، زیرا قطر پیستون های ترمز بسیار بیشتر از قطر سیلندر های اصلی خودرو است. اگر پیستون های ترمز در سیلندر جمع شوند، ممکن است گرفتن و درگیر شدن مجدّد لنت ها تنها با چندین بار استفاده از پدال ترمز برای انتقال روغن ترمز به سیلندرها میسّر باشد.
ترمز دیسکی خود تنظیم
خودروهای قدیمی تر مجهّز به مدل کالیپر ثابتِ دو یا چهار پیستونی بودند. یک (یا دو) پیستون در هر طرف روتور لنت را روی آن سمت فشار می داد. این مدل به طور کامل منسوخ شده است زیرا مدل های تک پیستونی ارزان تر و بسیار مطمئن تر هستند.
ترمز های اضطراری
در خودروهایی که روی هر چهار چرخ ترمز دیسکی دارند، برای مواقع از کار افتادن ترمزهای اصلی، یک ترمز اضطراری با مکانیزمی مستقل از ترمزهای اصلی کار گذاشته می شود. در بیشتر خودروها از یک کابل برای به کار انداختن ترمز اضطراری استفاده می گردد.
ترمز دستی
برخی خودروها با چهار ترمز دیسکی، یک ترمز جداگانه به نام ترمز طبلی هم دارند که به توپی چرخ های عقب متّصل می شود. این ترمز فقط مخصوص سیستم ترمز اضطراری است، و تنها توسّط کابل فعّال می شود وسیستم هیدرولیکی ندارد. در خودروهای دیگر اهرمی تعبیه شده که باعث چرخش یک پیچ، یا حرکت دندانه ای می شود که پیستون ترمز دیسکی را منقبض می کند.
سرویس کردن ترمزها
معمول ترین سرویسی که ترمزها به آن نیاز دارند، تعویض لنت ها است. لنت های ترمز دیسکی معمولاً شامل قطعه ای فلزّی هستند که شاخص ساییدگی نامیده می شود.
لنت ترمز
زمانی که به میزان کافی از مادّه ی روی لنت، تحت اصطکاک ساییده شود، شاخص ساییدگی با دیسک تماس پیدا کرده وصدای جیغ مانندی تولید می کند. این بدان معنیست که زمان تعویض لنت ها فرا رسیده است. همچنین روی کالیپر شکافی برای بازدید و معاینه وجود دارد، بنابراین شما می توانید مقدار مادّه ای که روی لنت ها باقی مانده است را ببینید. گاهی ساییدگی های عمیقی در روتورِ ترمز رخ می دهد. روتورها همچنین ممکن است به اصطلاح تاب بردارند یا منحرف شوند؛ یعنی مسطّح بودن خود را از دست بدهند. اگر این اتّفاق بیفتد، به هنگام توقّف ممکن است ترمزها دچار لرزش و ارتعاش شوند. هر دو مشکل اغلب با بازپرداخت(تراشکاری یا ماشین کاری) روتور رفع می شوند. برای این کار از هر دو سمت روتور مقداری مادّه برداشته شده و سطح صاف و هموار حاصل می شود.
ترمز کاسه‌ای
سیستم ترمز کاسه‌ای هم درست طبق همان اصول ترمزهای دیسکی کار می‌کند، یعنی لنت ها به یک سطح در حال چرخش فشار وارد می‌کنند. تنها تفاوت آنها در این است که در این سیستم، آن سطح چرخان کاسه ترمز نامیده میشود. بیشتر خودروها در چرخ های جلو از ترمز دیسکی و در چرخ های عقب از ترمزهای کاسه‌ای استفاده می‌کنند. ترمزهای کاسه‌ای قطعات ریز بیشتری دارند و تعمیرشان هم مشکل‌تر است، ولی تولیدشان کم هزینه‌تر است و از مکانیسم ساده‌ای برخوردارند. در این مقاله یاد خواهیم گرفت که سیستم ترمز کاسه‌ای چگونه کار می‌کند، ساختار ترمز اضطراری را بررسی خواهیم کرد و پی خواهیم برد این نوع ترمز به چه نوع سرویس هایی نیاز دارد. بیایید از مبانی شروع کنیم.
ترمز کاسه‌ای
ترمز کاسه‌ای ممکن است پیچیده به نظر برسد و اگر یکی از آنها را باز کنید، شاید به نظرتان ترسناک باشد. خب، بیایید آن را باز کنیم و ببینیم هر قطعه چه کاری انجام می‌دهد. درست مثل ترمزهای دیسکی، ترمز کاسه‌ای هم دو عدد لنت و یک پیستون دارد، ولی ترمز کاسه‌ای از یک مکانیسم رگلاژ کننده، ترمز اضطراری و فنرهای زیاد بهره می‌برد. قبل از هر چیز بهتر است درباره مبانی صحبت کنیم. وقتی پدال ترمز را فشار می‌دهید، پیستون باعث میشود لنت ها به کاسه بچسبند. ساده به نظر می‌رسد، پس این همه فنر به چه دردی می‌خورند؟ این‌جاست که موضوع کمی پیچیده میشود. بسیاری از ترمزهای کاسه‌ای به صورت خودکار فعال می‌شوند. وقتی لنت ها به کاسه ترمز می‌چسبند، نوعی چفت‌شوندگی رخ می‌دهد. این چفت شدن به خاطر این است که هرچه بیشتر پدال ترمز را بفشارید، لنت ها بیشتر به کاسه می‌چسبند. نیروی متوقف کننده اضافی که توسط این چفت‌شوندگی تولید میشود، به ترمزهای کاسه‌ای اجازه می‌دهد نسبت به ترمزهای دیسکی از پیستون کوچکتری استفاده کنند. به خاطر وجود همین خاصیت چفت شوندگی است که وقتی پدال ترمز را رها می‌کنید، لنت ها باید از کاسه جدا شوند. علت وجود بعضی از آن فنرها همین است. سایر فنرها کمک می‌کنند که لنت ها سرجایشان بمانند و بازوی تنظیم کننده را پس از عملکرد، برمی‌گردانند.
رگلاژکننده ترمز
برای اینکه ترمز کاسه‌ای درست عمل کند، لنت باید بدون اینکه به آن بچسبد، نزدیکش باقی بماند. اگر لنت زیاد از کاسه دور بشود (برای مثال وقتی لنت خورده شده است)، پیستون برای پر کردن این فاصله به روغن بیشتری احتیاج دارد و به قول معروف ترمز پایین می‌رود. به این خاطر است که ترمزهای کاسه‌ای باید رگلاژ کننده اتوماتیک داشته باشند. حال بیایید مکانیسم رگلاژکننده را بررسی کنیم. رگلاژکننده هم از همان اصل چفت شوندگی که پیشتر ذکر کردیم، استفاده می‌کند. وقتی لنت خورده میشود، فضای بیشتری بین لنت و کاسه به وجود می‌آید. هر بار که خودرو توقف می‌کند، لنت محکم به کاسه می‌چسبد. اگر این فاصله به اندازه کافی زیاد باشد، اهرم رگلاژ کننده عمل کرده و چرخ دنده رگلاژ کننده را یک دندانه می‌چرخاند. رگلاژ کننده درست مثل پیچ دارای حدیده هایی است، به همین خاطر وقتی چرخانده میشود یک گام پیچیده شده و فاصله را پر می‌کند. وقتی لنت کمی بیشتر خورده بشود، رگلاژ کننده می‌تواند دوباره عمل کرده و لنت را نزدیک به کاسه نگه دارد. بعضی خودروها مجهز به رگلاژ کننده‌ای هستند که فقط برای ترمزهای دستیمناسب است. اگر ترمز دستی برای مدتی طولانی مورد استفاده قرار نگیرد، ممکن است این رگلاژ کننده از تنظیم خارج بشود. پس اگر خودروتان مجهز به این نوع رگلاژ کننده است، باید دست‌کم هفته‌ای یک بار از آن استفاده کنید.
ترمز دستی
ترمز دستی یک خودرو باید علاوه بر سیستم ترمز اولیه، به یک منبع نیروی دیگر هم مجهز باشد. طراحی ترمز کاسه‌ای طوری است که برای یک مکانیسم کابلی ساده جا دارد. وقتی ترمز دستی عمل می‌کند، یک کابل، اهرم را می‌کشد و لنت ها را از هم جدا می‌کند.
سرویس و نگهداری
بیشترین سرویسی که در مورد ترمزهای کاسه‌ای انجام میشود، تعویض لنت هاست. بعضی ترمزهای کاسه‌ای یک روزنه مخصوص بازدید در پشت دارند که از آن جا می‌توانید میزان خوردگی لنت را ببیند. اگر ضخامت گوشت لنت ها به 0.8 میلی‌متر برسد، وقت عوض کردنشان فرا رسیده است. اگر گوشت لنت به پلیت عقبی چسبیده باشد، لنت ها باید وقتی 1.6 میلی متر ضخامت دارند، تعویض بشوند. درست مثل ترمزهای دیسکی، ترمزهای شدید گاهی ترمز کاسه‌ای را فرسوده می‌کند. اگر یک لنت خورده شده برای مدتی طولانی مورد استفاده قرار بگیرد، پینی که گوشت لنت را به صفحه فلزی لنت وصل می‌کند، می‌تواند روی کاسه ترمز شیار بیندازد. کاسه ترمزی که زیاد خورده شده باشد، باید تراشکاری و تعمیر بشود. وقتی لنت حداقل ضخامت مجاز را داشته باشد، کاسه ترمز از حداکثر قطر مجاز برخوردار است. از آن‌جایی که سطح تماس داخل کاسه ترمز قرار دارد، وقتی مواد چسبیده شده به کاسه را پاک کنید، قطر بزرگتر و بزرگتر میشود.
تفاوت ترمز دیسکی با ترمز کاسه ای
نیازی نیست در هر بار جایگزین کردن کفشک های ترمز، عمل بازپرداخت را انجام دهید. در واقع تنها زمانی این عمل احتیاج است که آنها تاب خورده و یا تحت ساییدگی زیاد قرار گرفته باشند. اگر روتورها بیش از حدّ لازم ماشین کاری شوند، عمرشان کاهش می یابد. به دلیل اینکه این عمل با جدا کردن مادّه از سطح همراه است، روتورهای ترمز بعد از هر بار ماشین کاری نازک و نازک تر می شوند. همه ی روتورهای ترمز برای حدّاقل ضخامت مجاز قبل از نیاز به تعویض قطعه، مشخّصه ای دارند. این مشخّصه را می توان در کتاب راهنمای مربوط به هر خودرو پیدا کرد. ضمن آنکه این روز‌ها برخی از خودروهای تولید داخل هم به صورت استاندارد در هر چهارچرخ به ترمزهای دیسکی مجهز هستند. در پاسخ به سؤال شما باید گفت بر خلاف باور عمومی، ترمزهای کاسه‌ای به‌طور معمول و در شرایط برابر (ابعاد یکسان ترمزها و تعداد برابر کالیپرها) از ترمزهای دیسکی ضعیف‌تر نیستند و حتی به دلیل بزرگتر بودن لنت‌هایشان می‌توانند توان ترمز‌گیری بیشتری هم داشته باشند ضمن آنکه دوام بیشتری دارند و کمتر نیاز به مراقبت پیدا می‌کنند. مشکل اصلی این ترمزها گرم شدن بیش از حد آنها در ترمزهای سنگین است. ترمزهای دیسکی به دلیل آنکه به‌طور کامل در جریان هوا هستند زودتر خنک می‌شوند، اما ترمزهای کاسه‌ای به دلیل بسته بودن محفظه کاسه ترمز، دیرتر می‌توانند گرما را دفع کنند و به همین دلیل زودتر داغ کرده و توان خود را از دست می‌دهند. خودروسازان معمولاً این ترمزها را در چرخ‌های عقب نصب می‌کنند که فشار ترمز کمتری روی آن است.
نتیجه
به این ترتیب مشخص است ترمزهای کاسه‌ای همچنان یک گزینه ایده آل برای بهره‌گیری در محور عقب خودروهای عادی است و نصب ترمز دیسکی در محور عقب، هر چند می‌تواند مفید باشد اما در رانندگی روزمره تأثیر چندانی ندارد. امیدوار هستیم با مطالعه این مقاله توانستید تفاوت ترمزدیسکی با ترمز کاسه ای را به خوبی درک کرده باشید . در کشور ایران از هر دو نوع ترمز در خودروها استفاده میشود . هدف ما فقط آموزش تفاوت ترمز دیسکی با ترمز کاسه ای در این مقاله بود . دانستنی های مفید در مورد لاستیک خودرو